Burada yazılan herhangi bir ifade finansal yatırım tavsiyesi içermez. Neredeyse tüm haberler ve yorumlar bu yazıya benzer bir ifadeyle kullanılıyor. Ülkemizde yatırım tavsiyesi vermek yasal olarak suçtur. O yüzden kendi yatırımlarınızı kendiniz seçmeye çalışın. Bunun içinde teknik analizler ve teknolojik gelişmeleri takip ederek başlayabilirsiniz. İşte bu iyi bir yatırımcı olmanız için şart olanlardan biridir. Diğer ihtiyaçlarımıza da değineceğiz ama önce Bitcoin nedir, ne değildir gelin bunu anlamaya çalışalım.
Bitcoin Nedir?
2008 krizi sonrası Satoshi Nakamato adlı kişi ya da kişiler uçtan uca elektronik ödeme sistemi olan Bitcoin'e dair teknik yazılarını yayınladılar. Böylece Bitcoin merkezsizleştirilmiş, üçüncül müdahalelere karşı korumalı kripto para birimi olarak ortaya çıktı. 2009 yılında halka açık ağ olarak kullanıma girdi. Sonrasında Bitcoin, ilk başarılı kripto para olarak "1. nesil blockchain" olarak adlandırıldı.
Dağıtık yapısı sayesinde çok kısa bir sürede günümüz finansal düzenine karşı yükselişe geçti. Bitcoin ağına giren işlemlerin takip edilmesi mümkün iken, işlemi gerçekleştiren kişinin kim olduğunu bulmak olanaksızdır. Bitcoin Blockchain ağında onaylanan işlemler, zincir yapısından dolayı geri döndürülemez ve bu işlemler değiştirilemez.
2008 yılında neredeydiniz, ne yapıyordunuz? Bitcoin'i ilk duyduğunuzda verdiğiniz tepki neydi? Bitcoin'ii anlamaya, algılamaya çalıştınız mı? Şimdiki fiyatlarını görünce ve geriye dönüp bakıldığına nerelerden geldiğini anladıkça geç kaldığınızı hissedebilirsiniz. Fakat bu dünyada fırsatlar hiçbir zaman bitmez derler.
Tüm merkezi ekonomik düzene kafa tutan yeni bir para birimi olarak karşımıza çıkan/çıkartılan Bitcoin, kod adıyla BTC merkeziyetsiz yapısıyla insan elinden uzak, güvenilir bir protokol olarak tanımlanıyor. İnsanın olmadığı yerde güven daha mı üst seviyededir? Bu sorunun cevabını "evet" olarak kabul ediyorlar. Çünkü 2008'de Amerika'da yaşanan krizin sebebi insan kaynaklıydı. Sınırsız dolar basma hakkına sahip bir ülkenin diğer ülkelere uyguladığı ekonomik şiddetin farkında mısınız? Bir gecede cebinizdeki paranın durduk yere erimesi kimseyi mutlu etmezdi herhalde. Bitcoin ekonomik bir tepkidir.
Yaklaşık 21 milyon adet maksimum arzı ile 2100 yıllarında üretimi tamamen bitecek olan kripto varlıktır. Bu çok önemli, 21 milyon maksimum arzı kabul edecek olursak (küsuratlar olabilir) 21.000.001 tane BTC olmayacak. Bu durum sınırsız para basımı yapabilen ülkelere göre alınmış en ciddi önlemlerden biridir. Bu koşullarda BTC'nin değer sonsuza kadar çıkabilir.
Blokchain Nedir?
Bloklardan oluşan zincir yapıdaki Blockchain(Blok Zinciri),şifrelenmiş işlem takibini sağlayan dağıtık yapıdaki bir veritabanı sistemidir. Para transferlerinde her adım bir bloğu oluşturur. Örneğin göndericinin adı,gönderilen tutar gibi bilgilerden her biri bir bloktur. Transfer işlemi esnasında oluşturulan bu bloklar şifrelenir,asla değiştirilemez ve kırılamaz hale getirilir. Bu bloklar tüm ağdaki herkese dağıtılır ve herkeste aynı şifreli bilgiler bulunur. Blockchain’ in merkeziyetsizleştirilmiş olma prensibi bu teknolojiye dayanır. Blok üzerindeki bilgiler sadece üzerlerinde belirtilen alıcı ve satıcı tarafından işlenebilir. Bunun yanı sıra Blockchain teknolojisi şeffaftır,isteyen herkes şu ana kadar birikmiş blokları inceleyip onları gözden geçirebilir.
Blok zincirinin herkese açık yapısı şeffaflığı size de samimi gelmiyor mu? Oysa diğer taraftan kapılı kapılar ardında yapılan işlemlerin asıl kopyaları yine o kapılı kapılar arkasında kalıyor ve değiştirilmeye müsait pozisyonda oluyorlar. Blok zincir teknolojisi ile bu bilgiler milyonlarca kişi tarafından onaylanıyor. Bir nevi ne kadar çok şahit o kadar güvenlik diyebiliriz.
Altcoin Nedir?
Kripto varlıklar dünyasının dominant taşı Bitcoin'dir. Bazen marka ve ürün adı karışır birbirine Bitcoin'de öyle bir halde şuan. Bitcoin ve altcoinler bu dünyanın ürünleridir. Bu dünyanın adı da Kripto Varlıklar'dır. Altcoinler ise Bitcoin dışında kalan tüm coinlere verilen addır. Şuan ETH kod adıyla piyasada güçlü bir duruşu olan Ethereum da altcoindir.
Bitcoin, Ethereum ve Diğer Altcoinler
Baba coin olarak BTC'yi kabul ettikten sonra altcoinlerin hikayesine geçiş yapalım. Ethereum, Bitcoin ağından ayrı yeni bir özgürlük alanı yaratmak için geliştirilmiştir. Bitcoin blok zincirine bağlı bir çok altcoin çıkarıldığı gibi aynı yöntem Ethereum altyapısı içinde kullanılır.
Ethereum sistemi ile amaçlanan, kişisel veriler gibi bilgilerin üçüncü şahıslar tarafından depolanmasını ve farklı amaçlar için kullanılmasını engellenmesidir. Bugün neredeyse internetten yaptığımız bütün işlemler (alışveriş, banka işlemleri, sosyal medya kullanımımız, internet geçmişimiz vb.) veriler halinde data banklarda kayıt altına alınmaktadır. Bu bilgilerin hangi amaçlar doğrultusunda kullanılacağı konusu ise tam bir bilinmezliktir.
Ethereum sistemi ile bu işlemler tamamen dağınık ve anonim bir şekilde bir çok farklı cihaz üzerinde saklanmaktadır. Böylece bu bilgilere erişim imkansız bir hale gelir ve bütün bir interneti merkezsiz bir platforma çevirir.
Merkezi olmayan her şey, merkezi olan her şeyden daha güvenlidir. Bu mesajı, bu amacı savunan tüm kripto varlıklar, gelişmeye ve değer kazanmaya devam edecektir. Son dönemde sıklıkla duyduğumuz "bilgiler çalındı", "kullanıcı bilgileri satıldı" gibi haberlerin önünü kesebilecek bir sistemin artık içindeyiz.
Ethereum'un arz bilgisi mevcut değildir. Sonsuz tane de üretilebilir. Fakat şuan altcoinlerin başını çeken ETH için sonsuz limiti sizi korkutmasın. Ekosistemi ile güven vermesi, sağlam bir yapısı olması sebebiyle çok ileride BTC'yi geçebilecek potansiyel altcoinler arasında ismi geçiyor.
Gelelim diğer altcoinlere... Bu yazının yazıldığı tarihlerde yaklaşık 10200 adet kripto varlık bulunmaktadır. Bu sayı gitgide artmaktadır fakat gelecek varsayımlarında çoğunun hayatta kalması mümkün görünmemektedir. Sebebi çok nettir. Projesi olmayan veya kopya projelerle piyasaya sürülmüş coinler, dolandırıcılık için çıkartılan coinler, başarılı olamayan coinler derken elde avuçta belki 10 belki 50 belki de 100 coin kalacaktır. Bu noktada şu bilgileri de vermekte fayda var tabii ki;
Kripto Paralar / Bitcoin Dolandırıcılık Yöntemi mi?
İnsanlar karşılarında bir muhatap göremediklerinde güven problemi yaşayabilirler. Buna alışmak biraz daha zamanımızı alacaktır elbet. Fakat çıkan haberlerin çoğu kripto paraları "dolandırıcılık" sıfatıyla servis etmekteydi. BTC'in ilk çıktığı zamanları düşünün hatta haber bültenlerine bakın, manşetleri görün ve değerlendirmenizi yapın. Şimdilerde ise fiyat haberleri daha sık verilmektedir. Bazı büyük şirketlerin Bitcoin alımları yapması olumlu haberler olarak medyada yer bulmaktadır. Tabii daha sıcak bir piyasa ve yüksek fiyatlanmaların döndüğünü de keşfedince yatırımcıları kendine daha hızlı çekmeye başladı. Artık hiç ummadığınız arkadaşınız bile bu sektörün içinde çoktan yerini almış vaziyette görülebiliyor.
12 Ekim 2017'de JP Morgan CEO’su Jamie Dimon Bitcoin’i dolandırıcılık olarak adlandırdı. Daha sonraki tarihlerde ise Bitcoin yatırımları olacağını ifade etti. Var böyle yapanlar.
30 Ocak 2018'de Facebook, kripto para reklamlarını yasakladı. Son birkaç yıldır da Facebook kendi kripto parasını çıkartmaya çalışıyor. Libra olacakmış adı, bilginiz olsun.
7 Mart 2018: ABD, Borsalar ve Menkul Kıymetler Komisyonu (SEC) kripto para alım satım platformlarına kayıt zorunluluğu getirdi. Çünkü paranın takibini yapmak istiyorlar artık. Bu işte iyi hacim var.
26 Mart 2018: Twitter, kripto para reklamlarını yasaklayacağını duyurdu. Sene 2021 oldu Twitter CEO'su Bitcoin 2021 Konferansı'nda "ne olursa olsun Bitcoin'i destekliyoruz" dedi.
Bu yasakların neden konulduğunu tahin edebiliyorsunuz değil mi? Hepsi birer dolandırıcılık faaliyeti olduğunu düşündüler. Daha sonra herkes fikrini değiştirmeye başladı.
Thodex Vakası Nedir?
Bu konu yargıda olduğu için net bilgiler vermek kolay olmayacaktır. Fakat algılarda oluşan yanlış bilgileri düzeltmeye çalışalım. Thodex yerli bir kripto borsasıdır. Dolandırıcılık faaliyetleri göstermiş ve birçok yatırımcısını mağdur etmiştir. Bu durumun direk olarak Bitcoin veya diğer altcoinlerle ilgisi yoktur. Bu bir şirket işidir ve tüzel kişilik tarafından dolandırıcılık işlemi yapılmıştır. Art niyetli kişiler tarafından birçok farklı yöntemle dolandırabilirsiniz. Pekala bu listenin içine kripto paralarda eklenmiştir. Daha önce yurtdışında da çeşitli dolandırıcılık haberleri medyada haber olmuştur. Türkiye'de ilk kripto para dolandırıcılığı Thodex aracılığıyla olmuştur. Kripto para borsalarında güven işi biraz problemlidir. Dünyanın en çok kullanılan kripto para borsaları da Thodex benzeri işlemlerle karşımıza çıkabilir. Bunun önüne geçmek için çeşitli önlemler alabiliyoruz. Onlardan da bahsedeceğim. Thodex konusunu şöyle sonlandıralım; Sistemin içindeki çürük elmadır.
Borsalar ve Cüzdanlar
Borsa, kripto varlıklar alıp satabileceğiniz bir mecradır. Binlerce borsa arasında global olarak isim yapmış ve güven vermiş bir çok marka yer almaktadır. Araştırma yaparken en iyi borsalar başlıklarına bakıyordum. Orada Thodex'i de sıralamışlar. Demek ki dolandırılanlar arasında onlarda vardı. Bilemeyiz tabii. İşlem hacimlerine göre sıralama yapıldığında en iyi borsanın şuan için "Binance Global" olduğu görünmektedir. Bunun sebebi ise marjin işlemlerin yapan ilk borsa olması gösteriliyor. Diğer borsa isimlerini de yazalım: Coinbase Kraken, Bitfinex, Gemini, Huobi, FTX, Kucoin, Okex, Gate,io... Araştırmalarınızı yapıp, hangi borsa da daha iyi alım satım yapabilirsiniz gördükten sonra kararınızı verip hesap oluşturabilirsiniz. Tüm bu global borsaların yanı sıra yerli borsalarımızda mevcuttur: BTCTÜRK, Paribu, Bitexen, Binance TR gibi borsalara da göz atabilirsiniz.
Cüzdanlardan bahsedelim; Sıcak ve soğuk cüzdanlar olmak üzere iki temel cüzdan tipi vardır. Sıcak cüzdanlar borsalardaki cüzdanlarda bulunan varlıklarınızı ifade eder. Örnek vermek gerekirse Binance borsasında bulunan varlıklarınızı sıcak cüzdandadır. Herhangi bir erişim probleminde varlıklarınıza ulaşamam durumunuz söz konusu olabilir. Bu yüzden varlıklarınızı soğuk cüzdanlarda tutmanız öneriliyor. Soğuk cüzdanlarda belli markalar var. Bu sistemin temel mantığı varlıklarınızı internet ortamına bağlı olmayan usb belleklerde saklamaktır. Çeşitli markaların farklı kullanım kolaylıklarıyla sundukları ürünler var. "Soğuk Cüzdanlar" olarak arama yapabilirsiniz.
Trade Etmek ve HODL!
Kripto varlıklarda doğru bilinen yanlışlar arasında en başta şu gelir "parayı anında 100x yapmak" yani en kısa sürede aşırı düzeyde para kazanmak. Böyle bir mantık size hiç aklı selim bir iş gibi geliyor mu? Kumar veya bahis sitesi olmadığını tekrar hatırlatarak devam ediyorum. Bu sistemin bir yatırım aracı olarak kabul edilmelidir. Kısa süreli al-sat işleri sizi kazandırıyor gibi hissettirebilir. Trade etmekte tam olarak budur, kısa zaman aralıklarında al sat yaparak paranızın miktarını arttırmak. Fakat teknik analizlerin yetersiz kaldığı yerlerde kaybetmek normal bir hal alacaktır. Kaybettikçe alacağınızı risk artarsa bu sizi daha da dibe batırabilir. O yüzden bu piyasanın uzun vade yatırımcıları her zaman kazanmaktadır. Uzun vadeden kasıt 1 yıldan daha fazla hatta 3 ile 5 yıl arasıdır. Orta vade yatırımcılar ise hemen hemen 6 ay ile 12 ay arasında sayılır. Bu durum kendi ekonomik durumunuz ve beklentileriniz ile birebir ilgilidir. Herkesin yaptığı uyarı şudur, İhtiyacınız olmayan bir miktar seçin ve onunla kripto varlık işine girin. Kazanmakta var nitekim kaybetmekte.
En nihayetinde yatırım işleri genel olarak bir sabır göstergesidir. Denildiği gibi "borsa, sabırsızların, sabırlı olanlara aktardığı para sistemidir" sizde sabırlı olun sizde kazanın. Tabii yatırımlarınız güçlü ve gelecek vadeden projeler olursa, kazanmak kaçınılmaz olacaktır.
El Salvador küçük bir ülke olabilir dünya ekonomisine katkısı çok az olabilir fakat Bitcoin'i resmi para birimi olarak kabul eden ilk ülke oldu. Bu bir ilktir ve domino etkisi yaratacak ilk taşın da adı olabilir. Merkez bankaları ellerinden geldiğince bu sistemi reddedecektir fakat bir gün herkes kripto varlıkların devletler tarafından kabul edildiğini görecektir.
Birçok trader günlük youtube yayını yapmaktadır. İzleyici kasmak için çalışanlarda var işini güzel yapanlarda var. Takip ettiğiniz traderlerin bol keseden salladıklarını anlamak çok kolaydır. Başlıklarında "100x yapacak coini söylüyorum!" gibi ifadeler yer alıyorsa uzak durun derim. Tamamen abone sayısı için yapılan aldatmacalardan ibarettir. Bence işini en iyi yapanlardan biri Buğra Sukas'tır. Bu bir yatırım tavsiyesi değil, trader tavsiyedir. Teknik anlatımları ve düzeyli konuşmaları ile izlenebilir.
Özgür Demirtaş'ın da kripto varlıklar için yaptığı birkaç video var onları da izlemenizi öneriyorum. Gayet açıklayıcı ve akıllardaki soru işaretlerini ortadan kaldırıcı bir tarzı var. Twitter'dan da takip edilmesi gereken bir isimdir. Yine ekonomist yazar olan Hamza Yardımcıoğlu'nu da takip edebilirsiniz. Güzel programları var. Stalk kanalında konuk olduğu programı tavsiye ediyorum. Yine Haber Global'de de konuk olduğu bir program vardı, "Başka Şeyler" Ekin Olcayto'nun sunumuyla. Hatta ben bunların linkini aşağıya bırakıyorum. Şimdilik bu kadar.
Başka Şeyler - Hamza Yardımcıoğlu
Özgür Demirtaş - Blockchain ve Kripto Para